Wat te doen bij (seksueel) grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer?

In de media zijn steeds vaker verhalen te horen dat op verschillende (werk)plekken sprake is van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Duidelijk moge zijn dat dit gedrag niet correct is en dan ook op geen enkele wijze op de werkvloer geaccepteerd mag worden. Wanneer u als werknemer geconfronteerd wordt met gedrag dat als grensoverschrijdend aangemerkt kan worden, is het belangrijk dat u aan de bel trekt. In deze blog leest u meer over wat u kunt doen als u te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer.

Wat is grensoverschrijdend gedrag? 

In beginsel is er sprake van grensoverschrijdend gedrag als uw persoonlijke grenzen worden overschreden door iemand anders en u niet instemt met bepaalde gedragingen. U kunt daardoor een ongemakkelijk en/of angstig gevoel krijgen waarbij u zich mogelijk (seksueel) geïntimideerd voelt. 

Grensoverschrijdend gedrag kent vele vormen en kan zich op verschillende manieren uiten. Dergelijke gedragingen kunnen onder meer fysiek, mentaal of seksueel van aard zijn. Niet alleen aanranding, verkrachting of het ongevraagd toesturen van naaktfoto's zijn voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag: ook een ongewenst compliment, een racistisch getinte grap of de intimiderende houding van een werkgever of collega kunnen u als werknemer een ongemakkelijk gevoel geven. Ook met dit soort gedragingen kan bij u een persoonlijke grens worden overschreden. 

Een veilige werkomgeving 

De werkvloer hoort een veilige omgeving te zijn. Dit houdt in dat werknemers hun werk moeten kunnen doen zonder dat zij daarbij lichamelijke of geestelijke problemen ontwikkelen.

De werkgever is verplicht om hiervoor te zorgen dankzij de in de wet opgenomen ‘zorgplicht’. Dit beginsel houdt in dat de werkgever de veiligheid en gezondheid van de werknemer moet beschermen. Dit beginsel vloeit tevens voort uit de Arbeidsomstandighedenwet (hierna: Arbowet). Deze wet heeft als doel het bewerkstelligen van een veilige werkomgeving voor de werknemers.

In het licht van de Arbowet is het begrip ‘psychosociale arbeidsbelasting’ (hierna: PSA) geïntroduceerd. Psychosociale arbeidsbelasting is een term voor lichamelijke, psychische en sociale klachten als gevolg van ongewenste situaties op de werkvloer. Er zijn verschillende factoren denkbaar die direct of indirect stress teweegbrengen bij een werknemer, zoals seksuele intimidatie, agressie, geweld, pesten en werkdruk.  Op grond van de Arbowet is de werkgever verplicht om beleid te maken dat psychosociale arbeidsbelasting voorkomt of beperkt wanneer dit een risico vormt binnen het bedrijf.  In dit PSA-beleid legt de werkgever vast hoe ongewenste situaties zoals intimidatie, pesten of grensoverschrijdend gedrag binnen het bedrijf worden aangepakt. 

Daarnaast is de wettelijke norm ‘goed werkgeverschap’ van belang indien u te maken krijgt met grensoverschrijdend gedrag. Volgens het goed werkgeverschap dient de werkgever zich behoorlijk en redelijk te gedragen. De werkgever mag geen misbruik maken van zijn machtspositie en moet werknemers naar gelijkheid behandelen. 

Handboek

Vanwege deze verplichtingen die de werkgever heeft, is er binnen uw bedrijf of sector vaak een handboek of protocol opgesteld waarin regels staan opgenomen. Als werknemer heeft u vaak de mogelijkheid om melding te maken van wat u is overkomen. Hierdoor kan er conform het handboek of het protocol worden opgetreden. In het handboek zijn vaak ook gedragsregels te vinden die voorschrijven hoe werknemers zich onderling dienen te gedragen en hoe de werkgever zich moet gedragen richting u als werknemer. Ondanks dat een handboek niet wettelijk is vastgelegd zijn de betreffende regels en richtlijnen in beginsel wel bindend voor de werknemers binnen een bedrijf. De werkgever kan het handboek onderdeel laten zijn van de arbeidsovereenkomst. Op die manier kan bij een situatie van grensoverschrijdend gedrag worden teruggevallen op de regels en richtlijnen uit het handboek. 

Vertrouwenspersoon

Voor u als werknemer is een dergelijke situatie natuurlijk ontzettend zwaar. Het kan daarom fijn zijn om met een vertrouwenspersoon te praten over wat u is overkomen. Een vertrouwenspersoon dient strikt vertrouwelijk om te gaan met uw verhaal en zal pas handelen wanneer u daar toestemming voor geeft. 

Verstoorde arbeidsrelatie

Soms kan grensoverschrijdend gedrag ertoe leiden dat er sprake is van een verstoorde arbeidsrelatie. U kan als werknemer om deze reden ervoor kiezen om ontslag te nemen. In sommige gevallen is het echter raadzaam dat u de kantonrechter om ontbinding van de arbeidsovereenkomst verzoekt. Ook uw werkgever kan overgaan tot ontslag in het geval van een verstoorde arbeidsrelatie, maar hij heeft dan altijd toestemming nodig van de kantonrechter. 

Wanneer de rechter concludeert dat de verstoorde arbeidsrelatie te wijten is aan ernstig verwijtbaar handelen of nalaten aan de kant van de werkgever, zal de werkgever u waarschijnlijk een billijke vergoeding moeten betalen. Hier is bijvoorbeeld sprake van wanneer de werkgever zich zelf schuldig heeft gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag. Ook kan hier sprake van zijn wanneer de werkgever zijn zorgplicht niet is nagekomen en bijvoorbeeld onvoldoende heeft opgetreden tegen grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Zowel wanneer de werkgever als wanneer de werknemer om ontslag heeft verzocht, kan de kantonrechter oordelen dat een billijke vergoeding moet worden betaald. De hoogte van de billijke vergoeding hangt in belangrijke mate af van de ernst van het verwijt dat de werkgever en eventueel de werknemer kan worden gemaakt. 

Wilt u meer weten?

Bel ons dan op 0900-1966 of gratis met een lidmaatschap. U krijgt dan direct een jurist aan de lijn die kan adviseren over uw persoonlijke situatie.